Het is alweer herfst en bijna Halloween en wat is dat feest zonder pompoenen en kalebassen, vooral kinderen (uiteraard geholpen door hun ouders) maken er prachtige lampionnen van en uitgesneden kunnen ze mooi dienen als lantaarn die daarna weer gebruikt kan worden voor het Sint Maarten lopen. Dit jaar ben ik telkens op stap gegaan om het fenomeen eens vanaf het begin vast te leggen met de trouwe Coolpix. Het woord pompoen is afgeleid van het Latijnse woord pepon, wat door de zon gerijpt betekend. Er zijn heel veel soorten pompoenen en kalebassen en samen met de meloen, komkommer en de fles kalebas behoren ze tot de cucurbitacea oftewel de komkommerachtigen.

Het begin, de bloem van de kalebas (squash)

Pompoenen (er zijn een dozijn soorten van het geslacht Cucurbita) werden in Midden- en Zuid-Amerika al tussen 9000 en 7000 jaar v. Chr. verbouwd en al eeuwen geleden gebruikten de Indianen pompoenen bij hun dagelijkse voeding. De Indianen droogden stroken pompoen en daar vlochten ze matten van, ook roosterden ze stroken pompoen op een open vuur en aten ze daarna op. Toen de blanke kolonisten in Amerika kwamen zagen zij deze pompoenen en besloten toen dat ze ze ook gingen eten wat heel verstandig was en in de 16e eeuw werd de pompoen voor het eerst in Europa gekweekt. Nu komen ze voor in alle warme en gematigde streken van de wereld.

Terwijl de knoppen en bloemen doorgaan met uitkomen is er toch al een kleine kalebas die er het eerst wilde zijn

Er zijn veel gerechten waarin de pompoenpuree wordt verwerkt, zoals pompoensoep, pompoentaart, pompoencurry en pompoenbrood maar ook de zaden die oliehoudend zijn worden geroosterd en en gegeten. Naast de zaden zijn ook de jonge steeltoppen en de pompoenbloem eetbaar en wordt in b.v. Mexico dikwijls gebruikt als decoratie en garnering van gerechten, de pompoenbloem kan gevuld worden of er kan een deeglaagje om aangebracht worden en kan dan gefrituurd worden. Pompoenzaden zijn ook bijzonder gezond voor het menselijk lichaam, ze zitten vol koolhydraten, aminozuren, onverzadigde vetzuren, heel veel eiwitten en de belangrijke stoffen ijzer, zink, calcium, magnesium, vitaminen B, C, D, E en K. En net zoals bij de wortels zit er in de pompoen caroteen dus heel goed voor de ogen.

Een ander exemplaar groeit al flink

De reuzenpompoen (Cucurbita maxima) kan een omvang bereiken van meer dan een meter en kan dan wel 70 kg. wegen. De stengels kunnen een lengte van 10 meter bereiken, dus niet bepaald een gewas om in een klein tuintje te kweken. Vaak wordt de vrucht gebruikt als sier voor in huis en zelfs op tentoonstellingen en blijft indien gekoeld bewaard maandenlang goed. Het vruchtvlees is ook bijzonder goed geschikt voor baby’s en kleine kinderen, omdat het vruchtvlees zoetig is eten kinderen het graag en in de oude Engelse kruidenboeken wordt zelfs aanbevolen kinderen met een oogafwijking gekookte en fijn gemalen winterpompoen te laten eten. Er zijn heel veel recepten voor het bereiden van maaltijden met de pompoen maar voor de volwassenen is het raadzaam er een pittige soep van te maken met een peper, gember, paprika e.d.

Reuzenpompoen – (Cucurbita maxima) deze grote jongen is een kruiwagen vol, het begon net te regenen maar deze enorme pompoen moest toch even op de foto.

Kalebas (squash) is de verzamelnaam voor een flink aantal aan elkaar verwante gewassen, zoals pompoen, flespompoen, fleskalebas en courgette (zucchini). Het woord kalebas is van Perzische oorsprong. Kalebassen worden veelal gebruikt als decoratie en ook worden ze gedroogd en dan is de schaal vrij hard waardoor de uitgeholde vrucht dienst kan doen als gebruiksvoorwerp en ook versierd kan worden door ze te graveren, zo kan er van alles van gemaakt worden en het is nog leuk werk ook.

Kalebassen zijn een belangrijk element in de Marron samenleving (Marrons zijn gevluchte West-Afrikaanse slaven die in stamverband in de oerwouden van Suriname zijn gaan leven en hun afstammelingen) Deze Marrons maken van de kalebassen bewaarbakjes, kommetjes, bekers, lepels, kruiken en spanen, vaak worden ze versierd en de weinig gedecoreerde kommen worden gebruikt om rijst mee te wassen en voor ritueel gebruik.

Dit soort pompoenen heten Turkse Muts en zijn als decoratie bijzonder mooi van vorm en kleuren

Vaak wordt er gevraagd wat het verschil nu eigenlijk is tussen de kalebas en de pompoen en dan is het antwoord, de kleintjes zijn kalebassen en de grote zijn pompoenen, ik vind het zelf nog steeds moeilijk

HALLOWEEN en de Jack O’Lantern

Wereldwijd hoort de uitgesneden pompoen bij Halloween maar de naam van deze lantaarn met de enge uitgesneden gezichten is minder bekend alhoewel vooral in Amerika juist deze naam wel wordt gehanteerd. Het maken van de Jack O’Lanterns stamt uit Ierland en oorspronkelijk gebruikten de Ieren knollen om er lantaarns van te maken. Geëmigreerde Ieren ontdekten de pompoen en gingen die toen gebruiken omdat ze er veel geschikter voor waren dan knollen.

Er zijn heel veel verhalen over de oorsprong van de lantaarn maar de bekendste is toch nog steeds het verhaal van de smid Jack. Jack was een dronkaard, vechtersbaas en er was niet veel goeds aan hem. Op een avond kwam Jack de duivel tegen en die wilde Jack meenemen naar de hel, Jack was dan wel een slechte kerel maar hij was wel slim, hij wist de duivel in een boom te lokken en sneed toen snel een groot kruisteken in de stam van de boom zodat de duivel niet meer uit de boom kon komen. Toen de duivel aan Jack beloofde dat hij niet naar de hel zou hoeven haalde Jack het kruisteken weg en de duivel was weer vrij. Jaren later stierf Jack, maar in de hemel lieten ze hem niet binnen vanwege zijn slechte levenswandel, maar ook de duivel hield zich aan zijn belofte en Jack kon dus ook niet naar de hel. De ziel van Jack doolt sindsdien over de aarde, maar de duivel had hem nog wel een kooltje vuur toegegooid en Jack deed dat kooltje in een knol en kreeg daardoor in ieder geval een lantaarn om zijn weg te verlichten. Volgens de legende is de Jack O’Lantern vernoemd naar deze smid.

Foto van internet.

Uiteraard heb ik inmiddels pompoensoep gegeten al heb ik het niet zelf gemaakt, maar het was lekker en voor herhaling vatbaar

Niet eetbaar maar het is toch altijd weer mooi om in deze tijd de eerste paddenstoelen uit de grond te zien schieten, wat het zijn mag Joost weten en die weet het waarschijnlijk ook niet.

Advertentie