De ingang van de Bonifatiuskapel

Vanuit het museum zijn we naar de Bonifatiuskapel gereden, dit is een rooms-katholieke bedevaartskapel en er omheen is een
parkje aangelegd, hierin staan 14 kruiswegstaties van de beeldend kunstenaar Jac Maris. Het was heerlijk weer en ook hier was
het zo stil dat we daar met z’n drieën waren, wat een rust, alleen het ruisen van de bomen en de vogels die zacht aan het zingen
waren. Geloven of niet maakt totaal niets uit, we werden er zelf rustig en stil van en het was heerlijk om daar te zijn.

Het glas in lood raam bij de ingang.

De kapel is een ontwerp van Hendrik Willem Valk, en werd gebouwd in 1934, op de fundamenten van een niet voltooid ontwerp
van Valks leermeester Wolter te Riele. De eerste steen werd gelegd op 5 juni 1934 (Bonifatiusdag), en twee maanden later, op
6 augustus kon de kerk al worden ingewijd, ik neem aan dat er nadien nog wel flink wat aan gewerkt zal zijn, want twee maanden
is wel heel erg kort voor dit prachtige gebouw, met kapellen en gangen met bogen in de stijl van de Romaanse
architectuur, wat een heel oude aanblik geeft.

De bedevaartskerk is ingericht als een Romeins amfitheater, waarvan op de foto een gedeelte. De meer dan 1.600 zitplaatsen
zijn in een halfrond gesitueerd, en het altaar en de zitplaatsen zijn overdekt. Om de bezoekers de verbondenheid met de natuur
te laten ervaren is tussen de zitplaatsen en het altaar een onoverdekte, zogenaamde “Lichthof” en bovenlangs de zitplaatsen
bevindt zich een processiegang, waarlangs de geschiedenis van Bonifatius wordt weergegeven.

Het altaar, daar achter kunnen kaarsen worden gebrand, en zowel Geert als Richard hebben een kaars opgestoken voor iedereen
die zij lief hebben, niet uit puur geloof, maar echt uit het hart, en daar gaat het ook om.

In het park staat het beeld van Bonifatius, het is vervaardigd uit Franse kalksteen en is gemaakt door Gerrit Bolhuis, op 5 juni
1962 is het beeld onthuld door prinses Beatrix. Op de vier kanten van de sokkel staat in het Latijns de volgende tekst, die ik voor
het gemak maar even vertaal – Hier werd Bonifatius het levenslicht ontnomen. 754. Hier ging voor Friesland het licht van het
evangelie op. In Crediton in Engeland geboren; Bonifatius, in Dokkum in Friesland overleden; in Fulda in Duitsland begraven.

Volgens de overlevering probeerde Bonifatius aan een zwaardslag te ontkomen door een boek boven zijn hoofd te houden en op
veel afbeeldingen staat hij dan ook met een boek met een zwaard er doorheen.

Ook staat er in het parkje een bronzen beeld van Titus (Anno Sjoerd) Brandsma, Nederlandse karmelietenpater, hoogleraar,
publicist en in W.O.II verzette hij zich tegen de Duitse bezetters. Geboren te Ugoklooster bij Bolsward op 23 februari 1881 en
overleden in concentratiekamp Dachau op 26 juli 1942. In opdracht van het bisdom Groningen maakte kunstenares Natasja
Bennink in 2004 dit beeld.

Het was goed rusten bij de heilige bron, daarover bestaan veel verhalen, maar die verwijs ik naar de sagen, mythen en legenden.
Volgens de gemeente Dongeradeel komen er elk jaar tussen de 25.000 en 40.000 pelgrims naar het processiepark en de kapel.

WIE WAS BONIFATIUS:

Op school leerden we allemaal jaartallen en één daarvan was; 5 juni 754, Bonifatius bij Dokkum vermoord. Toch een fout, in Crediton
(nabij Exeter in Zuidwest-Engeland) werd bij een adelijke familie een zoontje geboren, hij kreeg de naam Wynfreth, maar het is niet
zeker dat hij in 672 is geboren, het kan ook 675 zijn geweest. In allerlei geschriften wordt hij Winfried genoemd, en daar hou ik het
maar bij. Op 7-jarige leeftijd besloot Winfried, tegen de wil van zijn vader, in te treden in een klooster. Toen zijn vader ernstig ziek
werd en bijna overleed, zag hij het als een teken en Winfried kreeg toestemming. Eigenlijk beginnen de sagen, mythen en legenden
dus al bij zijn geboorte, drie jaar scheelt een stuk. In 716 verliet Winfried Engeland om een eerste missie-expeditie naar Friesland te
ondernemen. Het werd een mislukking, De Friezen, die hun eigen goden, waaronder Donar en Wodan aanbaden, moesten niets hebben
van een andere god en ook de koning van Friesland Radboud of Radbod (Fries: Redbad) was het christendom vijandig gezind. Er werden
maar weinig zieltjes gewonnen en Winfried vertrok uiteraard zeer teleurgesteld. Een andere missionaris, Wulfram was het bijna gelukt
koning Radboud te dopen, maar toen de koning al met één been in het doopvont stond, vroeg hij waar dan zijn familie en zijn helden
waren, dat wist Wulfram niet en Radboud die dacht dat ze dan in de hel waren, hield het voor gezien, hij ging liever naar zijn voorouders.
Deze legende werd later toegeschreven aan Bonifatius.

Schilderij van Bonifatius van Alfred Rethel (Foto van internet)

In 718  of 719 vertrok Winfried naar Rome om met paus Gregorius II te spreken over zijn rol in het kersteningsproces. De paus
gaf hem de opdracht om naar het gebied ten oosten van de Rijn te gaan waar de Germanen en Franken woonden. Paus Gregorius
gaf Winfried de naam Bonifatius (Hij die goed doet of Weldoener). In die tijd verbleef Bonifatius veel in de bisdommen in Utrecht
en Antwerpen. Het reizen beviel Bonifatius prima en hij ging in die periode geregeld naar Rome om overleg te plegen met de paus.
Was Bonifatius een man die mensen liefhad, nee, dat was hij niet. Wie zich niet wilde laten bekeren zou het weten ook, volgens
een legende was er bij de Germanen een aan Donar gewijde heilige Eik waar de mensen kwamen om er te bidden, Bonifatius wilde
bewijzen dat het geen kwaad kon en zou eigenhandig de heilige eik hebben omgehakt, dit was in de Duitse plaats Fitzlar, waar
Bonifatius later een klooster stichtte. Als de legende waarheid bevat, is de boom omgehakt door zijn volgelingen, waaronder
wapenknechten die mee gingen voor zijn veiligheid.

Schilderij uit 1737, waarop te zien is dat de heilige eik wordt omgehakt. Foto van internet.

Bonifatius, die het reizen nooit moe werd, deed dit tot aan zijn dood. De paus had hem in 722 benoemd tot bisschop-missionaris
een speciale functie, zodat hij kon blijven reizen. Bonifatius zal tegen of over de 80 jaar zijn geweest toen hij alsnog vanuit Utrecht
nog een keer wilde proberen de Friezen te kerstenen. Deze missie werd hem fataal, bij Dokkum kwam het tot een gevecht met een
groep Friezen, hij werd dus niet vermoord, maar kwam om bij de strijd en het was dus doodslag. Volgens de legenden was het een
groep rovers die het voorzien hadden op een rijke buit, maar volgens andere verhalen waren het Friezen die zich hadden bewapend
om het kerstenen tegen te gaan. Bonifatius had 51 mannen bij zich, waaronder goed bewapende lijfwachten, die zich niet zomaar
lieten afslachten, er wordt nergens vermeld hoeveel Friezen er zijn gesneuveld, maar ik neem aan dat het er flink wat zijn geweest.
Het lichaam van Bonifatius werd eerst bijgezet in de Sint-Salvatorkerk in Utrecht, maar op verzoek van aartsbisschop Lullus, werd
hij al snel naar Mainz overgebracht. Uiteindelijk werd Bonifatius begraven in zijn door hem zelf gestichte en geliefde Abdij van
Fulda (Duitsland). Kort na zijn dood werd Bonifatius heilig verklaard. De Franken hebben wraak genomen en ze traden zo hard op
tegen de Friezen in de Dokkumer omgeving, dat de mensen zich snel lieten dopen, behalve de Friezen in het noordoosten, die werden
pas in de 8e en  9e eeuw gekerstend. Dorst gekregen van het lezen, of zelfs niet eens gelezen? Vooruit dan maar een toost op
Dokkum en Bonifatius, die overigens zelf een hekel had aan drank.

En voor wie geen bier lust, is er nog wel wat anders.

Advertentie

Ingang museum/Admiraliteitshuis.

Een foto van dit museum moet je eigenlijk maken vanaf de overkant, maar aangezien ik al heel dicht genaderd was met achter
mij het groene water, moest het zo maar. Deze keer vergezeld van Geert en Richard gingen we op het museum af om de tentoon-
stelling van Bonifatius te zien, en natuurlijk wat er nog meer te bekijken viel. Nadat de kaartjes waren gekocht, en mijn handtas
was opgeborgen in een kluisje werd de deur voor ons geopend. We waren de enige bezoekers van dat tijdstip, we kwamen
terecht in een donkere gang en hoorden in het Nederlands en Fries een hoorspel over Bonifatius, camera in de aanslag, maar je
zag even niets, toen ging het licht aan en ik maakte een foto van jawel…..

Niet alleen Bonifatius was gesneuveld, maar ook 52 mannen van zijn gezelschap en er stonden er nog twee te wachten om geslacht
te worden, de stumpers vroegen zich waarschijnlijk af wat ze nu zo verkeerd hadden gedaan, maar in 754 waren de barbaarse
Friezen niet zo aardig voor christenen. Voor mij was het natuurlijk wel even schrikken, en ik was blij dat het licht weer even uit
ging, zodat ik de slachting niet hoefde te zien.

Wel hoorde ik Bonifatius nog even zeggen dat zijn trouwe vriend moed moest houden, want deze jonge man wilde er vandoor
gaan, maar bood zijn excuses aan en kreeg de zegen van de bisschop, niet dat hij daar veel aan had, de beulen stonden klaar.

Geen medelijden met christenen en enigszins aangeslagen verlieten we de tentoonstelling, de twee metgezellen zijn toch uit-
eindelijk maar mee gegaan, zodat het verhaal niet meer helemaal klopt, de 53 doden uit 754 waren er 51 geworden in 2017.

Het museum in gevestigd in meerdere historische panden, waaronder het Admiraliteitshuis, dat werd gebouwd in 1618 en tot
1645 was het de vergaderplaats van de Friese en Groningse Admiraliteiten. Later is het gebouw nog uitgebreid en verbouwd.
Via trappen en gangen was de rest van het museum te bezichtigen. Met heel veel moeite heb ik een paar foto’s kunnen maken,
voor het grote beeld van Bonifatius hingen snoeren met gloeilampen, dus dat was geen optie, ook stond alles in vitrines en de
spotjes die op de mooie stukken waren gericht maakte het ook nog eens erg moeilijk, maar afijn, zoals gezegd een paar foto’s
konden er op door ondanks de goed bedoelde tegenwerking.

Een antiek houten beeldengroepje over de dood van Bonifatius, het is uiteraard wel even anders gegaan, maar de maker van
dit beeldengroepje had een grote fantasie.

Bodemvondsten en een heel oud manuscript.

De tijd van kolbakken en zwaarden.

Een hoekje van het museum met een gedeelte van een héél oude weegschaal, waarschijnlijk meer dan 150 jaar oud.

Deze schoentjes deden mij denken aan schilderijen van Jopie Huisman.

Stedenpenning van de stad Dokkum in het groot, wat erboven hangt weet ik niet, maar mooi is het wel.

Mooie oude halssieraden, alhoewel ze later en nu nog steeds zo te koop zijn op veilingen en antiekzaken.

Hoofdtooi, zelf ben ik er niet zeker van of het Fries of West-Fries is.

Een prachtig oud wandkleed.

Uiteraard is er van alles te koop in de museumwinkel wat betrekking heeft op Bonifatius, ik heb het gehouden bij doosjes Bonifatius
pepermunt en een ansichtkaart met het beeld wat in Utrecht staat. Na het museum te hebben verlaten zijn we naar de bijzondere
Bonifatiuskapel met parkje gereden, het was echt genieten daar, maar daarover en over Bonifatius een volgende keer.

Drie keer in Dokkum geweest, en nog niet uitgekeken. Op maandagen kan je in Achtkarspelen en Kollumerland totaal geen
restaurant of andere gelegenheid vinden om iets te drinken en een hapje te eten. Na een tocht door allerlei dorpjes in Friesland,
kwam ik met zoon terecht in Dokkum, waar Hotel,café,restaurant De Posthoorn wel open was en waar we heerlijk binnen heb-
ben gezeten. De Tweede keer had ik gelukkig de camera mee, want wat is Dokkum mooi. Dokkum is oud, er gaan verhalen rond
dat de stad in 248 is gesticht, Dokkum is een stad in de gemeente Dongeradeel en telt ongeveer 12.600 inwoners en ligt op de
grens tussen de Kleistreek en de Friese Wouden in het noordoosten van de provincie Friesland. Dokkum is één van de elf Friese
steden en rond Dokkum wordt het Friese dialect Noordhoeks gesproken. Wie nieuwsgierig is geworden naar deze Friese stad
kan nu meewandelen om prachtige oude gebouwen e.d. te bekijken.

Sinds 1984 het gemeentehuis van Dongeradeel, dit gebouw heeft een lange geschiedenis, het werd gebouwd door Jacob Lous, een
metselaar en steenhouwer uit Harlingen, en het werd in gebruik genomen op 29 november 1610. In 1835 is er een grote ver-
bouwing geweest, maar de hand van Jacob Lous is nog steeds te zien.

Het door Jacob Lous gemaakte stenen beeld van Vrouwe Justitia prijkt nog steeds op de top van de gevel. Zo te zien had hij
een stevige rondborstige dame als model uitgezocht. De foto is niet echt goed, maar het beeld staat dan ook erg hoog.

De Waegh, dit gebouw was er in 1593 en is in 1754 vervangen, aan de noordkant was het een boterwaag en aan de zuidkant
was de militaire wacht gehuisvest, met de gebeeldhouwde stadswapens en de klokkoepel is het een pareltje, en best wel jammer
van de vele reclameborden die er nu staan. Thans is er in de Waegh een grand café.

Het gebeeldhouwde wapen van Dokkum dichterbij.

Bootjes kijken vanaf de Diepswal.

Gedeelte van de Diepswal.

Pakhuizen van de erven Brouwer aan het Grootdiep.

De oude sigarenfabriek van de erven Brouwer, waar nu woningen in zijn, eerst dacht ik nog even dat het een oude gevangenis
was, het fabriekspersoneel werd vroeger bepaald niet verwend.

Het Hellinghûs, Zuiderbolwerk 79, dit is het restant van de oorspronkelijke admiraliteitshelling waar van 1597 tot 1645 de
schepen van de admiraliteit van Groningen, Drenthe en Friesland werden gebouwd of gerepareerd, het is nu een bezoekerscentrum.

Mooie oude panden tegenover de Diepswal.

Korenmolen “De Hoop” Zuiderbolwerk, het is nu eigendom van de Stichting Monumentenbehoud.

Een stukje geschiedenis van het Stadhuis aan de Zijl (plaquette aan de gevel).

Een rondvaartboot op weg naar een groep mensen.

Er is een tijd van komen en een tijd van gaan, en het werd tijd om weer op huis af te gaan, Geert had nog een rit voor de boeg
en het nodige werk dat nog moest worden gedaan, bedankt voor je geduld zoon, ik heb er van genoten. Nog even op de brug gaan
staan om afscheid te nemen van een mooie en bijzondere stad, Dokkum tot ziens.

Of zoals ze in Friesland zeggen – Oant sjen.