De tocht der tochten werd op 18 januari 1963 gereden, het was de twaalfde elfstedentocht en een verschrikkelijke tocht. De ergste in de geschiedens van de elfstedentochten. Voordat ik hierover verder wat laat lezen en zien allereerst….
Herfsttijloos
In de nacht van 18 januari werden alle kouderecords gebroken en bij de start was het min 12 graden, in de loop van de dag stak er een harde, stormachtige oostenwind op zodat Friesland eruit zag als een poollandschap en ook zo aanvoelde. Mede door de vele stuifsneeuw was het ijs op veel plekken haast niet begaanbaar, er waren in het ijs ontelbare scheuren, hobbels en spleten en dat hebben de schaatsers geweten. Veel vreselijke valpartijen, bevroren ogen, gebroken benen en armen en zelfs had iemand zijn bekken gebroken, het is een wonder dat er geen doden zijn gevallen, want sommige mensen hadden bevroren geslachtsdelen, desoriëntatie en zelfs afgevroren ledematen. De EHBO posten en ziekenhuizen hadden het ontzettend druk om alle gewonden te verzorgen. Duizenden toerrijders zijn bij Stavoren al afgestapt en hebben de trein terug naar Leeuwarden genomen, de treinen konden de reizigers niet aan en er werden bussen ingezet, eigenlijk was het dus een tocht die m.i. niet verantwoord was.
Een eenzame toerrijder. Vrijwilligers houden de baan met moeite begaanbaar.
Hoe erg het was geweest werd naderhand pas bekend, van de 9.294 toerrijders haalde maar 69 mensen de finish op de Groote Wielen in Leeuwarden, van de 568 wedstrijdrijders kwamen er slechts 58 aan. De tocht was ± 200 km. en van het totaal, 9.862 mensen die aan deze barre en boze tocht hebben deelgenomen kwamen er slechts 127 aan. De finish die altijd gehouden werd in de Prinsentuin in Leeuwarden kon de drukte van de honderden mensen niet aan en daarom werd de finish verlegd naar de grote koude vlakte van de Groote Wielen even voor of voorbij Leeuwarden (het is maar waar je vandaan komt). Bij de kopgroep zaten alle favorieten en wel, Reinier Paping, Jeen van den Berg, Anton Verhoeven, Jan van der Hoorn, Jan Uitham en Albert Weys. Reinier Paping had toen al een paar vluchtpogingen gedaan en alleen de allersterksten wisten bij hem in de buurt te blijven. Bij Bolsward moesten Albert Weys en Jan van der Hoorn afhaken, ze konden dit moordende tempo niet bijbenen. De vier overgebleven schaatsers kwamen Bolsward binnen om de nog resterende 100 km. van de tocht af te leggen.
Reinier Paping stempelt af in Franeker. Toerrijders en een kleurenfoto’tje bijzonder in die tijd.
Bij Witmarsum reed Reinier Paping alleen verder om de tocht af te maken en het moet een vreselijk geweest zijn om dat hele traject in zijn eentje te moeten rijden. Jeen van den Berg was sneeuwblind geworden en werd op sleeptouw genomen door Jan Uitham, na 10 uur en 59 minuten te hebben geschaatst in deze barre omstandigheden kwam Reinier Paping als eerste over de finish, 22 minuten later arriveerde Jan Uitham als tweede, Jeen van den Berg werd derde. Anton Verhoeven was ook sneeuwblind geworden en kwam wankelend als vierde over de finish.
Reinier Paping voorop. Reinier Paping bij de finish.
Toen Reinier Paping bij de finish kwam dreigde er nog een catastrofe er stonden zoveel mensen op het ijs en zelfs koningin Juliana en prinses Beatrix waren daar gekomen met een helicopter, dat het ijs het dreigde te begeven. Reinier kon pas de felicitaties van de koningin en prinses in ontvangst nemen in de EHBO tent waar ze hem met een infrarode lamp een beetje ontdooid hadden. Hoe het mogelijk is geweest dat nog 69 mensen de fish hebben gehaald begrijp ik nog steeds niet, ze moeten ijzersterk geweest zijn. In tegenstelling tot nu waar sporters kapitalen verdienen verdiende Reinier Paping aan deze enorme overwinning twee jaarkaarten voor de ijsbaan in Deventer en een zilveren sigarettendoos. Een onbekende had hem nog een tientje gegeven en na deze prestatie werkte Paping nog mee aan een reclamecampagne voor Brinta, waar hij 500 gulden, een aansteker en een föhn mee verdiende. Het mag dan onmenselijk geweest zijn, maar sport was het in ieder geval wel! De toerrijders kregen alleen het felbegeerde elfstedenkruisje. Dat deze tocht zo lang in het geheugen is gebleven bij veel mensen komt mede omdat er pa na 22 jaar weer een elfstedentocht was en wel op 21 feburari 1985, daarna was er op 26 februari 1986 weer een elfstedentocht die toen werd gewonnen door Evert van Benthem. Nog een kort fragment uit 1963 hieronder en vraag mij niet of ik graag wil dat er weer een tocht komt, ik heb genoeg gezien en koude winters meegemaakt, het kan raar lopen als het ijs slecht is en Friesland is veranderd in Siberië.
♣ WELKOM OP DE SITE VAN ANN ♣ 
Een prachtig verhaal ,het waren barre tochten toen .Ik kan het me niet herinneren ik was toen 2 jaar .Wel de laatste elfstedentochten ,helemaal die van 1986 toen is onze zoon geboren en moederskon alles mooi volgen voor de tv .
Mooi verhaal, over de barre elfstedentocht. Liefs,
Ok Ann, blijf zeer benieuwd, maar komt vanzelf wel………………..
De fakkel is nu bij Betty, ik heb begrepen dat er mensen met haast zijn Sjerrie en ik heb even geen tijd, dus eerst maar een ander, mijn memories komen nog wel, ik heb wat afgeleden in de winter (grinnik) dat kan ik er nu om doen maar toen niet! Ik heb de fakkel dus teruggestuurd naar Betty en kom vanzelf wel eens aan de beurt, eerst de mensen met haast maar.Nicky ik hoef geen bestandje hoor, ik had de fakkel gewoon opgeslagen bij Photobucket, zo’n gifbestandje kan je gewoon weer ergens plaatsen, maar over de elfstedentocht zijn niet mijn wintermemories hoor, dat is even anders dit zijn meer de herinneringen van anderen en ik leefde in die tijd dus heb ik het meegemaakt maar zelf niet geschaatst dus zijn het niet mijn memories.Beiden liefs van Ann.
Hallo Ann, ik wil de fakkel wel even als bestandje aan je mailen, dan kun je hem erbij zetten, als je dit als fakkelverhaal wilt.liefs Nicky
Kom ff kijken of je de fakkel al had opgehaald……….. benieuwd naar je wintermemoire, je denkt nog steeds na?Het is hier al drie dagen petweer, donker, grijs regenregenregen. Zelfs de vogeltjes blijven weg. Blue monday? Duurt hier al weken……….. haha.xsjerrie
Hey Ann, wat leuk om te lezen !!Zelf weet ik er niet veel meer van, was toen net 3 jaar………..maar volgens mij was dat hetzelfde jaar dat de Noordzee deels was dichtgevroren!Daar zijn we toen met het hele gezin nog naar gaan kijken.Met de ruïne gaat overigens alles nog steeds goed….. hihi..Bijna iedereen komt en dat is toch wel heel bijzonder vind ik.Wat nog leuker is, is dat wij de eerste klas waren van onze meester Ronald, ls kersverse Pabo-verlater kreeghij ons zijn eerste 3 werkjaren voor zijn kiezen. Nu, 31 januari om precies te zijn,de dag van onze reünie is het voor hem de laatste schooldag ………… hij gaat met pensioen!Onze klasgenoten kozen allemaal, zonder dit te weten, de 31ste januari als reünie dag………. Das toch wel keigaaf en erg bijzonder hè!Dit wordt ongetwijfeld een fantastische avond!Veel liefs en een dikke knuf, Miem
Ik denk dat we voorlopig de magische woorden: It giet oan…………….. niet horen. En: It sil heve…………………. ook niet. Vandaag weer gekeken naar een aflevering van tv Fryslan…………………… Again: BrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrFijne weekxsjerrie
Oké, ik zal het door geven.
Hallo Ann,Ik kom de fakkel zoeken.Iemand wil hem graag over nemen maar hij is kwijt.Hij stond als laatste bij Nicky en jij zou hem over nemen.Is dit dus een wintermemorie, zo ja, plaats dan aub de fakkel er bij.Zo nee, en komt er geen, geef het dan even door aan Nicky.vriendelijk dank, Betty
ik las dat 100 jaar geleden de steden tocht begon .ik heb het op tv gevolgt prachtig mooi allemaal en wat hebben ze vroeger gezwoegt. daar voor echt kanjers mag je wel zeggen respekt heb ik er voor die het volgehouden hebben .dat was echt afzien de wenkbrauwen vol eis en de snor. bevroren tenen iemand heeft nog met een gebroken heup geloof ik een paar uur geschaatst. ann dit was weer een mooi weblogje. ook respekt voor jou.liefs joke
hallo annKwam de fakkel achterna, en belande gelijk weer in een duinbrand….nee hoor grapje.Heb je verhaal gelezen, en moet zeggen dat ik het totaal met je eens ben.dit is pure sport voor de sterksten die er rond schaatsen, en helaas niet meer te vergelijken met het circus dat het tegen woordig is.Ze zijn al rijk voordat ze 1 prestatie leveren.Weet niet of dit je log is waar de vlag moet wapperen, maar anders hoor ik het wel.was leuk met je space kennis te maken.liefs els
De strenge winters van toen zijn er al heel lang niet meer. Hoewel het hier in brabant dit keer toch behoorlijk koud was….In 1963 was ik nog niet op de wereld, maar wat was het toen afzien zeg! een foto lijkt het wel of ze op een gletser zijn…Eigenlijk snap ik niet zo goed waarom die mensen zo af willen zien in die kou. dat ze zelf bevroren geslachtsdelen hadden, hihi. Hopelijk is het er allemaal nog goed aan blijven zitten. hihi met een paar warme handen of warme kruik of dekens. Een bad hadden de mensen toen nog niet toch?Leuk om dit verhaal te lezen Annetje.Liefs Liesje
Ik ken het alleen van tv ,weet er dus weinig over te zeggen alleen dat het mij verbaasd ,als ik dit lees dat er nog dat er toch nog mensen waren die de finish haalden.Het heeft toch wel historische momenten want als de datums en jaartallen onvergetelijk zijn zegt het veel.Leuk dit te lezen allemaal .Groetjes Melda
Indien de weersomstandigheden nu net zo zouden zijn als in 1963, zou de tocht zeker niet doorgaan. Tegenwoordig worden er veel hogere eisen aan de ijsvloer gesteld. Er is meer media aandacht, dus meer toeloop en meer mensen op het eis. Bovendien hebben de topschaatsers van dit moment een betere uitrusting en zijn beter getraind. De prestatie van 1963 was in principe hoger dan dat hij nu zou zijn.
mooi geschreven, Het was allemaal ver voor mijn tijd…’k had echt wel afgehaakt en dus ook eieren voor mijn geld gekozen. met de wind over de vlaktes moet het nog extremer zijn geweest. Maar ik zeg niet dat het al weer gauw lente moet worden ! ( ‘k wil best nog wel een keertje schaatsen op het kanaal, want dat komt maar eens in de zoveel jaar voor !) Elk jaargetijde heeft zo wel z’n mooie en minder mooie kanten. Wat dat betreft kan het niet echt gauw goed zijn voor de meeste mensen. ;-)(en ik ben daar één van :- ))x,
Ann dit is echt afzien poehhh wat kunnen sommige mensen veel opbrengen. Wat ik zelf nog herinner is een andere elfstedentocht vraag me niet het jaar en of dag maar de finish van sommige was meer dan verschrikkelijk werden uitgeput over de eindstreep gesleept ook ééntje was net 1 seconde ja 1 seconde te laat voor het fel begeerde elfstedenkruisje zo triest! Ook was er een vrouw waarvan haar neus afgevroren was die is er toen in het ziekenhuis weer aangezet en deze fanatiekeling ging verder waar ze geeindigd was haalde zelfs op tijd de eindstreep, wel moedig maar ook wel calvinistisch als ik het zo kan noemen. Als ik bovenstaand stuk zo lees waren de winters super heftig daaraan kun je duidelijk zien dat toch echt de opwarming van de aarde bezig is. Ik herinner mij best wel strenge winters ook vele gladde wegen heb mijn kids eens al schaatsend vanwege dat alle straten bevroren waren naar school gebracht, apart maar levensgevaarlijk, tja ook dit soort wintertafreeltjes zijn dubbel aan de ene kant hoort het bij Nederland schaatsen we in feite boven het waterpeil heel bijzonder typisch ons gestolen land uit de zee, aan de andere kant als ik dan die zwart wit foto’s hierboven zie vooral denk ik opvallend in Friesland vanwege die inmense weidse vlaktes en het vele water lijkt me dat flink afzien koud en opgesloten voelen geïsoleerd van alles. Brrrr wat zal het koud geweest zijn in die huizen/boerderijen en een klus om aan eten te komen moeilijk met vervoer e.d.Hier in het westen is dat vast wat minder heftig alhoewel ik wel heb meegemaakt hoe de zee bevroren was dat vergeet ik nooit meer, nieuwsgierig als ik was ben ik natuurlijk gaan kijken heel bijzondere ervaring. Heb het nog éénmaal meegemaakt toen ik uit Hamburg over de Afsluitdijk naar Nederland terug reed toen zag ik daar ook ijsschotsen heb daar nog foto’s van. Oeiii wat gaat de tijd snel zegt dit oudje hahaha …. Nou weer behoorlijk aan de babbel en veel herinneringen komen boven. Toch heb ik altijd van ijspret genoten niet alleen het zien ook het schaatsen hele tochten het leren schaatsen aan mijn kids super zo gezellig met het hele gezinnetje op avontuur, heb ik je al eerder geschreven dacht ik zo!Lieve Ann bedankt weer en die foto met rozen is prachtig lange tijd naar gekeken heb er een heel bosje van afgepikt al is mijn griepje gelukkig weggevlogen toch maar zo brutaal geweest vooral die oranje met geel staan in mijn virtuele vaasje heerlijk te fleuren en geuren thnx …. huggieNoon
Lieve Ann, ja, ik kan me DIE winter nog heel goed voor mijn geest halen, en elk jaar heb ik er last van. Ik ben gaan werken in November 1962, (ik was toen 14 jaar en 9 maanden) dus heb die winter heel goed meegemaakt, en ligt nog goed in mijn geheugen. Ik heb toen bevroren vingers, tenen en oorranden gekregen, dus daardoor elk jaar last, als het wat ijzig koud is. En ja in Friesland of is het Vriesland, zal het best een stuk kouder zijn dan hier. Maar vroeger hadden we (in mijn taal) houten wagens en ijzeren chauffeur, en tegenwoordig zijn het ijzeren wagens en houten chauffeurs. Dus we konden er vroeger beter tegen. Maar heel leuk dat je het naar voren haalt, met de leuke zwart/wit foto’s en de zogenaamde kleuren foto’s uit die tijd. Prima verhaal, of eigenlijk prima waarheid.prettige zondag, en liefs van Rinus
Lieve Ann, geef mij maar een snelle lente. Ik hou niet van de kou, noch van de sporten die ermee te maken hebben. Hoe bizonder en uniek die ook zijn.Jij ook een fijn weekend en trouwens, ik kreeg ook weer geen update van dit blog..Liefs!
Ik denk dat veel zuiderlingen niet beseffen hoe koud Friesland kan zijn.Mijn man heeft een tijdje daar moeten werken.Ook toen was het vreselijk koud.Gereedschap bevroor.Last van de ogen.Vingers die niet mee werken enz.Ik hoef het jou eigenlijk niet te vertellen.Hij zegt ook altijd : Koud, in Friesland is het pas echt koud.Dat het zo’n verschil kan zijn in zo’n klein landje.Maar het kan spoken bij jullie.Alsof je op de noordpool zit, zegt hij.Heel mooi verhaal heb je er over geschreven maar ik heb nu wel mijn vest aan gedaan.Krijg het er koud van.Fijn weekend verder.
Barre tijden en volgens mij kan dat zo maar nog eens gebeuren. Elke keer wordt er gezegd: Het zal wel de laatste zijn geweest.. en toch komt er dan weer één.
Dear Ann,Nu ik dit uitgebreide en leuke verhaal zo lees,beleef ik dat wintertje weer een beetje,en als ik eerlijk ben, vindt ik hethelemaal niet erg dat we dit soort winters hoogstwaarschijnlijk niet meer krijgen!Kus van Edward.
Ja Ann, dit kan ik me nog goed herinneren, ik was toen 13 of 14 jaar. Reinier Paping die was een held! dat was nog eens sport…….Wat een mooi verhaal heb je ervan gemaakt en leuk met al die foto’s en filmpje…… prachtig!Mijn zwager heeft de laatste elfstedentocht ook uitgereden en zijn felbegeerde elfsteden kruisje gehaald.Zelf moet ik er niet aan denken, maar ik heb reuze bewondering voor di schaatsers en in 1963 was het helemaal een prestatie in die barre kou! liefs Nicky
Henk, dan had Alex vast geen toestemming gekregen van Beatrix, hij mag het koninklijke bloed toch niet in gevaar brengen?Girl, dat is past echt SPORT daar doen ze het tegenwoordig niet meer voor, bedankt voor je bezoekje!Sjerrie, het waren toch echte helden in die tijd en koud was het!Rita, wat je aan de lijve hebt ondervonden is altijd erger dan wat je (in die tijd) op de radio hoorde.
Zooow, nu even de kachel een graadje opdraaien.Eigenlijk jammer dat onze vorstelijke hoogheid Willem Alexander toen nog te klein was om eens te bewijzen dat hij van koninklijke bloede is. blauw bloed stroomt er dan zeker door z’n aderen.
Das zeker sportief en afzien die Kanjers. Volgens mij was er nog geen TV bij ons en zaten we voor de radio.En later het polygoon nieuws in de bioscoop de beelden.In Friesland leefden ze natuurlijk heel erg mee.Maar nu zit ik ook de hele dag voor de T.V. als het is, de laatste 3 keer allemaal gevolgd.Ik hoop erop. De kleding en alles is al zover vooruit als toen.
Brrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr, ik krijg het er helemaal koud van. Bikkels hè, de rijders van toen.xsjerrie
Oef wat een ijselijk verhaal. Bedankt voor je leuke reactie. Die fakkel is helemaal niet zo ingewikkeld hoor. Je plakt hem in je log. Schrijft waar tie vandaan komt. Iemand die hem mee neemt meldt dat aan jou. Zet je in je log Pietje heeft de fakkel en klaar is Kees. Prettig weekend. Met zo een verhaal zou ik de fakkel erboven zetten. Het is bijna het toppunt van winter. Liefs